Furkan-30. ayette Hz. Muhammed’in Mahşer sırasında tek üzüntü ve şikâyetinin, Ümmetinin Kur’an’dan uzaklaşmış oluşundan olacağı vurgulanmaktadır.
Furkan-30. Elçimiz Muhammed de, şahit olarak bulundurulacağı mahşerde, Kur’an’a muhatap olup iman etmiş diye bilinen Müslüman toplumunun bu olumsuz durumunu görünce, “Ey Rabbim, halkım Kur’an’ı terk etti/anlayamadığı için uzaklaştı/kendinden uzak tuttu/ondan uzak durdu/anlamayıp makamı-nağmesi ile oyalandı ve sonuçta bu duruma düştü” diyerek şikâyetini belirtecek.
Kur’an’dan uzaklaşmak, sadece mesafe uzaklaşması ve süslü bohçaya sarıp rafa kaldırmak demek değil, anlamayıp, öğrenemeyip, yaşantısına yansıtmamak demektir.
Bu duruma göre hepimize düşen temel görev, Kur’an’ı anladığımız dil ile okuyup anlamak ve Peygamberin korktuğu duruma düşmekten kaçınmak olmalıdır. Bu amaçla da Kur’an’ın içinde bulunan ve insanın Dünya okulundan geçer not ile mezun olmasını sağlayacak olan muhkem/değişmez ana kuralları öğrenmemizi engelleyecek her girişimi fark edip bertaraf etmeli ve uzak durmalıyız. Örneğin yapacağımız ilk iş, Kur’an’ı “Yanlış anlar ve yanlış değerlendirip uygularsak günaha gireriz” şeklinde bir ön yargı ile görmemek, korkmamak ve okunmasını seremonileştirmemek ve kurallaştırılmış ritüellere şartlandırmamaktır. Kur’an’ı korkulacak bir kitap olarak görüp uzak durmayı, Müddessir-49-50 ve 51. ayetler aslandan korkan eşek benzetmesi ile vurgulamaktadırlar.
Müddessir-49. Çünkü bu kişiler, ayrıca Dünya yaşamlarında kendilerine öğüt veren vahiy kitabından/zikir kitabından/O’nu zikretmekten/anlamaktan, düşünüp öğrenmekten ve benimseyip bildirdiklerine göre yaşamaktan uzaklaşmışlardı.
50. Öyle ki, bir şeyden ürküp sağa sola kaçışan eşekler gibi kaçmışlardı.
51. Sanki bir aslan onları kovalıyormuş gibi.
Hz. Muhammed de gerek Kur’an’ı anlamada ve gerekse herhangi bir konudaki doğruyu aramada özellikle gösterilen çabanın değerlendirilmekte olduğunu, Kur’an’a uygun olan şu sözü ile belirtmiştir:
“Doğruyu bulmak amacıyla çaba gösterin, gayret içinde olun. Eğer doğruyu bulursanız 2-10 arası sevap, bulamazsanız da bu çabanıza karşılık bir sevap alırsınız”.
Bu saptamalar yanında Kur’an, anlamadan okuyan için şu açıklamalarda da bulunmuştur:
* Kur’an’ı anlamadan okuyan, Kur’an’ın çelişkisiz olduğunu da anlamaz ve doğruyu söylemeyenlerin etkisi altında kalır.
Nisa-82. Kuran’ı iyice anlayıp, bildirdikleri üzerinde düşünerek okusalar ya? O zaman, Kur’an’ın Allah’tan değil de Seni suçlamakta oldukları gibi, bir kişinin yazdığı bir kitap olduğu iddialarına yönelik kesinlikle birçok çelişkilerini bulurlar ve doğru söylemediklerini anlarlardı.
* Kim ki Kur’an’ı anlamaktan ve bildirdiklerinden uzaklaşırsa, ona şeytan musallat edilir.
Zuhruf-36. Kim Rahman’ın Zikri’nden/Kur’an’dan ve bildirdiklerinden uzaklaşırsa, Biz de ona sürekli beraber olacağı bir şeytanı musallat ederiz.
37. Ve o şeytan, bu durumunu iyi gösterici ve destekleyici fısıltılarla onu sürekli kandırmaya çalışır. Ama o kendisinin doğru yolda olduğunu sanır.
Mücadile-19. Ve gerçekte şeytan, olumsuzlukları nedeniyle onları tamamen etkisi altına almış ve Kur’an’ı anlayarak çalışmayı ve bildirdiklerini unutturmuştur. Onlar artık şeytanın taraftarları/hizbuşşeytan olmuşlardır. Şunu da iyice bilin ki, olumsuzlukları ile şeytanın taraftarları/Hizbuşşeytan olanlar, kesinlikle zararda olacaklardır.
Nisa-119. “Böylece de kullarını saptıracağım, onları kuruntularla/hurafelerle Senden uzaklaştırmağa çalışacağım, onlardan bilmeleri gerekenleri anlamalarını engelleyeceğim, hayvanların kulaklarını yarmalarını/onları Allah’tan başkası adına/putlara kurban etmelerini ve Allah’ın yarattıklarının daha Dünyaya gelmeden önce Sana vermiş oldukları “tek ilah Allah’tır” sözünü değiştirmelerini sağlayacağım” demişti. İşte bu şekilde her kim şirk koşarak Allah’ın yerine şeytanı dost/veli edinirse, artık apaçık büyük bir kayba uğramış demektir.
* Kur’an’ı anlamadan okuyan, İsrailoğulları gibi başkalarının uydurma sözlerine, rivayet ve hurafelere inanır.
Bakara-78. Ayrıca İsrailoğulları’nın bir kısmı da vahiy kitabı olan Tevrat’ı zaten anlayarak okumamış/ümmi oldukları için de kitap’ta/Tevrat’ta ne var ne yok bilmemekte idiler. Bunların bütün bildikleri başkalarının uydurduğu kulaktan dolma söylentiler, hurafe ve rivayetlerden ibaretti ve bu bilgileri doğru zannedip duruyorlardı.
Bakara-113. Kitap bilgisinden yoksun halk da ileri gelenlerin/din adamlarının söylediklerine inanıp onların dediklerini tekrar etmektedirler.
* Kur’an’ı anlamadan okuyan kör ve sağır gibidir.
Furkan-73. İman edip tövbe edenler, Rablerinin vahiy kitapları ile bildirdiği ayetlerine kör ve sağırlar gibi anlamadan ve hızlı bir şekilde değil, anlayıp düşünerek yaklaşırlar.
Ra’d-19. Ya Muhammed! Rabbinden Sana indirilen Kur’an’ın gerçek olduğunu bilip iman eden ve bildirdiği muhkem/değişmez ana hükümlerine göre ameller edenle, kör olan, yani ona iman etmeyen ve ona göre amel etmeyen hiç bir olur mu? Bu örneğimizi ancak aklını işletip düşünenler anlayıp değerlendirir.
* Kur’an’daki gerçekleri anlamadan işiten ve dinleyen, böylece de aklını kullanmayan yaratılmışların en makbul olmayanıdır ve sağır ve dilsiz gibidir.
Enfal-22. Şunu da iyi bilin ki Al1ah’a göre, yaratılmışların en makbul olmayanı, akıllarını kullanmayan ve işittikleri gerçekleri anlamadan işiten bir nevi sağırlar ve doğruyu bildikleri halde söylemeyen dilsizlerdir.
* Kur’an’ı anlamadan okuyan, yaşam fırsatını boşa harcayandır.
Taha-127. Ey insanlar! İşte Biz, Rabbinin ayetlerine inanmayarak veya anlamak için çaba sarf etmeyerek verdiğimiz yaşama fırsatını israf edenleri/boşa harcayanları böyle cezalandıracağız.
* Kur’an’ı anlamadan okuyan Doğrudan Allah’a dua etmeme gafletine kolayca düşer ve yapacağı böylesi bir dua karşılıksız kalır.
Ra’d-14. ayette, Allah’ın dışında başka bir güce veya Allah ile arasına başka bir kişi veya eşya koyarak dua edenin duası için şu açıklama yapılmaktadır;
Ra’d-14. Ve doğrudan O’ndan ilahi bir yardım istemek üzere yapılacak dua, boşuna olmayacak bir duadır. Allah’ın dışındakilerden ilahi bir yardım beklemek niyetiyle yapılacak dua ise, hiçbir şekilde bir karşılık görmez. Allah’tan başkasına dua edenlerin örneği, tıpkı suya iki avuçlarını uzatmış, fakat su ne avuçlarına ne de ağzına ulaşmadığı için içemeyen kimse gibidir. Dolayısıyla küfre sapmışların şirk koştukları canlı veya cansıza olan duaları da sadece avuçlarını açma şeklinde ve boşunadır.
Allah’ın dışında başka bir kişi veya eşyadan ilahi bir yardım istemek üzere dua etmek, suyu avuçlarına bile alamamak oluyorsa, Kur’an’ı anlamadan, düşünüp öğrenmeden ve hayatını bunlara göre uyarlamamak da, susadığı halde suyu avuçlarına doldurmak, fakat ağzına götürememek ve içememek ve yine susuz kalmak demektir diye düşünüyorum.
* Kur’an’ı anlamadan okuyan veya dinleyen, içindeki yol gösterici mesajlarından yararlanmaz ve yol gösterici, ahlâkını düzeltici, diğer bir ifade ile olumlu nefslerini itidal-orta düzeyde/sıratan müstakim üzere uygulaması gerçekleşmez ve olumsuzları öldürme sınavlarından iyi notlar almak üzere tüm benliği ile sindiremez. Bu konuyu Taha-2-4 ve İsra-82. ayetler vurgulamaktadır;
Taha-2. Ya Muhammed! Biz Kur’an’ı sana sıkıntı çekesin, huzursuz olasın, ya da sıkıntı veresin diye de göndermedik.
3. Kur ‘an, Allah’a yönelmiş olanların yararlanacağı bir yol gösterici olsun diye.
4. Yeryüzünü ve muazzam olan gökleri yaratan Allah tarafından indirilmiştir.
İsra-82. Biz Kur’an ile indirdiğimiz gerçekleri, Allah’ın bir rahmeti olmak üzere müminlere bir yol gösterici olarak ve bir ilaç gibi dindeki yanlışları düzeltici ve ahlaki iyileştirici/şifa verici olsunlar diye indirdik. Şirk-ortak koşma hastalığına tutulanların ve Onu reddedenlerin ise aksine, inatlaşmaları ve dolayısıyla da sapkınlıkları daha da artar”.
* Kur’an’ anlamadan okuyana Allah’ın rahmeti olmaz ve günahkâr olarak kalırlar.
A’raf-204 ve Nahl-64. ayetlerde Kur’an’ı ancak anlayarak okuyup dinleyene Allah’ın rahmetinin ulaşacağı belirtildiğine göre, demek ki anlamadan okuyan veya dinleyene, bu rahmetin olmayacağı açıktır. Yine Taha-100. ayette, bu kişinin böylece günahkâr kalacağı da vurgulanmıştır.
A’raf-204. Bu nedenle, Kur’an okunduğu ve anlatıldığı zaman, ciddiyetle dinleyin, anlayıp öğrenmeye çalışın ki, Allah’ın rahmeti size ulaşsın ve yaşamınızı bildirilen muhkem/değişmez ana kurallara göre ve merhameti olacak şekilde düzenleyebilesiniz.
Nahl-64. Biz Sana bu Kur’an’ı indirdik ki şirk-ortak koşan ve riyakârlar başta olmak üzere insanların hem kabul etmedikleri hem de anlaşmazlığa düştükleri dini konuları Kur’an’a göre kendilerine bildiresin ve bu bildirdiklerin, iman etmeye niyetli olanlara da doğru yola yönlendirici bir kılavuz ve bir rahmet olsun.
Taha-100. Ey insanlar! Şunu iyice bilin ki, her kim Kur’an’dan uzaklaşırsa, hesap gününe kadar bu ağır günah yükü ile yaşayacaktır…
*Kur’an’ı anlamadan okuyan, Kur’an’ın yol gösterici bildirilerinde faydalanmaz ve doğru yola iletilmez.
Furkan-30. Elçimiz Muhammed de, şahit olarak bulundurulacağı mahşerde, Kur’an’a muhatap olup iman etmiş diye bilinen Müslüman toplumunun bu olumsuz durumunu görünce, “Ey Rabbim, halkım Kur’an’ı terk etti/anlayamadığı için uzaklaştı/kendinden uzak tuttu/ondan uzak durdu/anlamayıp makamı-nağmesi ile oyalandı ve sonuçta bu duruma düştü” diyerek şikâyetini belirtecek.
Kur’an’dan uzaklaşmak, sadece mesafe uzaklaşması ve süslü bohçaya sarıp rafa kaldırmak demek değil, anlamayıp, öğrenemeyip, yaşantısına yansıtmamak demektir.
Bu duruma göre hepimize düşen temel görev, Kur’an’ı anladığımız dil ile okuyup anlamak ve Peygamberin korktuğu duruma düşmekten kaçınmak olmalıdır. Bu amaçla da Kur’an’ın içinde bulunan ve insanın Dünya okulundan geçer not ile mezun olmasını sağlayacak olan muhkem/değişmez ana kuralları öğrenmemizi engelleyecek her girişimi fark edip bertaraf etmeli ve uzak durmalıyız. Örneğin yapacağımız ilk iş, Kur’an’ı “Yanlış anlar ve yanlış değerlendirip uygularsak günaha gireriz” şeklinde bir ön yargı ile görmemek, korkmamak ve okunmasını seremonileştirmemek ve kurallaştırılmış ritüellere şartlandırmamaktır. Kur’an’ı korkulacak bir kitap olarak görüp uzak durmayı, Müddessir-49-50 ve 51. ayetler aslandan korkan eşek benzetmesi ile vurgulamaktadırlar.
Müddessir-49. Çünkü bu kişiler, ayrıca Dünya yaşamlarında kendilerine öğüt veren vahiy kitabından/zikir kitabından/O’nu zikretmekten/anlamaktan, düşünüp öğrenmekten ve benimseyip bildirdiklerine göre yaşamaktan uzaklaşmışlardı.
50. Öyle ki, bir şeyden ürküp sağa sola kaçışan eşekler gibi kaçmışlardı.
51. Sanki bir aslan onları kovalıyormuş gibi.
Hz. Muhammed de gerek Kur’an’ı anlamada ve gerekse herhangi bir konudaki doğruyu aramada özellikle gösterilen çabanın değerlendirilmekte olduğunu, Kur’an’a uygun olan şu sözü ile belirtmiştir:
“Doğruyu bulmak amacıyla çaba gösterin, gayret içinde olun. Eğer doğruyu bulursanız 2-10 arası sevap, bulamazsanız da bu çabanıza karşılık bir sevap alırsınız”.
Bu saptamalar yanında Kur’an, anlamadan okuyan için şu açıklamalarda da bulunmuştur:
- Kur’an’ı anlamadan okuyan içinde ne olduğunu bilmediği kitabı taşıyan eşek durumuna düşer.
- Cumua-5’inci ayet ile Tevrat ehline hataları yüzlerine vurulmuş ve bu örnekleme ile biz Müslümanlara da Kur’an’ı anlamadan okuyarak aynı hataya yani eşek durumuna düşmememiz ikazı yapılmıştır.
* Kur’an’ı anlamadan okuyan, Kur’an’ın çelişkisiz olduğunu da anlamaz ve doğruyu söylemeyenlerin etkisi altında kalır.
Nisa-82. Kuran’ı iyice anlayıp, bildirdikleri üzerinde düşünerek okusalar ya? O zaman, Kur’an’ın Allah’tan değil de Seni suçlamakta oldukları gibi, bir kişinin yazdığı bir kitap olduğu iddialarına yönelik kesinlikle birçok çelişkilerini bulurlar ve doğru söylemediklerini anlarlardı.
* Kim ki Kur’an’ı anlamaktan ve bildirdiklerinden uzaklaşırsa, ona şeytan musallat edilir.
Zuhruf-36. Kim Rahman’ın Zikri’nden/Kur’an’dan ve bildirdiklerinden uzaklaşırsa, Biz de ona sürekli beraber olacağı bir şeytanı musallat ederiz.
37. Ve o şeytan, bu durumunu iyi gösterici ve destekleyici fısıltılarla onu sürekli kandırmaya çalışır. Ama o kendisinin doğru yolda olduğunu sanır.
Mücadile-19. Ve gerçekte şeytan, olumsuzlukları nedeniyle onları tamamen etkisi altına almış ve Kur’an’ı anlayarak çalışmayı ve bildirdiklerini unutturmuştur. Onlar artık şeytanın taraftarları/hizbuşşeytan olmuşlardır. Şunu da iyice bilin ki, olumsuzlukları ile şeytanın taraftarları/Hizbuşşeytan olanlar, kesinlikle zararda olacaklardır.
Nisa-119. “Böylece de kullarını saptıracağım, onları kuruntularla/hurafelerle Senden uzaklaştırmağa çalışacağım, onlardan bilmeleri gerekenleri anlamalarını engelleyeceğim, hayvanların kulaklarını yarmalarını/onları Allah’tan başkası adına/putlara kurban etmelerini ve Allah’ın yarattıklarının daha Dünyaya gelmeden önce Sana vermiş oldukları “tek ilah Allah’tır” sözünü değiştirmelerini sağlayacağım” demişti. İşte bu şekilde her kim şirk koşarak Allah’ın yerine şeytanı dost/veli edinirse, artık apaçık büyük bir kayba uğramış demektir.
* Kur’an’ı anlamadan okuyan, İsrailoğulları gibi başkalarının uydurma sözlerine, rivayet ve hurafelere inanır.
Bakara-78. Ayrıca İsrailoğulları’nın bir kısmı da vahiy kitabı olan Tevrat’ı zaten anlayarak okumamış/ümmi oldukları için de kitap’ta/Tevrat’ta ne var ne yok bilmemekte idiler. Bunların bütün bildikleri başkalarının uydurduğu kulaktan dolma söylentiler, hurafe ve rivayetlerden ibaretti ve bu bilgileri doğru zannedip duruyorlardı.
Bakara-113. Kitap bilgisinden yoksun halk da ileri gelenlerin/din adamlarının söylediklerine inanıp onların dediklerini tekrar etmektedirler.
* Kur’an’ı anlamadan okuyan kör ve sağır gibidir.
Furkan-73. İman edip tövbe edenler, Rablerinin vahiy kitapları ile bildirdiği ayetlerine kör ve sağırlar gibi anlamadan ve hızlı bir şekilde değil, anlayıp düşünerek yaklaşırlar.
Ra’d-19. Ya Muhammed! Rabbinden Sana indirilen Kur’an’ın gerçek olduğunu bilip iman eden ve bildirdiği muhkem/değişmez ana hükümlerine göre ameller edenle, kör olan, yani ona iman etmeyen ve ona göre amel etmeyen hiç bir olur mu? Bu örneğimizi ancak aklını işletip düşünenler anlayıp değerlendirir.
* Kur’an’daki gerçekleri anlamadan işiten ve dinleyen, böylece de aklını kullanmayan yaratılmışların en makbul olmayanıdır ve sağır ve dilsiz gibidir.
Enfal-22. Şunu da iyi bilin ki Al1ah’a göre, yaratılmışların en makbul olmayanı, akıllarını kullanmayan ve işittikleri gerçekleri anlamadan işiten bir nevi sağırlar ve doğruyu bildikleri halde söylemeyen dilsizlerdir.
* Kur’an’ı anlamadan okuyan, yaşam fırsatını boşa harcayandır.
Taha-127. Ey insanlar! İşte Biz, Rabbinin ayetlerine inanmayarak veya anlamak için çaba sarf etmeyerek verdiğimiz yaşama fırsatını israf edenleri/boşa harcayanları böyle cezalandıracağız.
* Kur’an’ı anlamadan okuyan Doğrudan Allah’a dua etmeme gafletine kolayca düşer ve yapacağı böylesi bir dua karşılıksız kalır.
Ra’d-14. ayette, Allah’ın dışında başka bir güce veya Allah ile arasına başka bir kişi veya eşya koyarak dua edenin duası için şu açıklama yapılmaktadır;
Ra’d-14. Ve doğrudan O’ndan ilahi bir yardım istemek üzere yapılacak dua, boşuna olmayacak bir duadır. Allah’ın dışındakilerden ilahi bir yardım beklemek niyetiyle yapılacak dua ise, hiçbir şekilde bir karşılık görmez. Allah’tan başkasına dua edenlerin örneği, tıpkı suya iki avuçlarını uzatmış, fakat su ne avuçlarına ne de ağzına ulaşmadığı için içemeyen kimse gibidir. Dolayısıyla küfre sapmışların şirk koştukları canlı veya cansıza olan duaları da sadece avuçlarını açma şeklinde ve boşunadır.
Allah’ın dışında başka bir kişi veya eşyadan ilahi bir yardım istemek üzere dua etmek, suyu avuçlarına bile alamamak oluyorsa, Kur’an’ı anlamadan, düşünüp öğrenmeden ve hayatını bunlara göre uyarlamamak da, susadığı halde suyu avuçlarına doldurmak, fakat ağzına götürememek ve içememek ve yine susuz kalmak demektir diye düşünüyorum.
* Kur’an’ı anlamadan okuyan veya dinleyen, içindeki yol gösterici mesajlarından yararlanmaz ve yol gösterici, ahlâkını düzeltici, diğer bir ifade ile olumlu nefslerini itidal-orta düzeyde/sıratan müstakim üzere uygulaması gerçekleşmez ve olumsuzları öldürme sınavlarından iyi notlar almak üzere tüm benliği ile sindiremez. Bu konuyu Taha-2-4 ve İsra-82. ayetler vurgulamaktadır;
Taha-2. Ya Muhammed! Biz Kur’an’ı sana sıkıntı çekesin, huzursuz olasın, ya da sıkıntı veresin diye de göndermedik.
3. Kur ‘an, Allah’a yönelmiş olanların yararlanacağı bir yol gösterici olsun diye.
4. Yeryüzünü ve muazzam olan gökleri yaratan Allah tarafından indirilmiştir.
İsra-82. Biz Kur’an ile indirdiğimiz gerçekleri, Allah’ın bir rahmeti olmak üzere müminlere bir yol gösterici olarak ve bir ilaç gibi dindeki yanlışları düzeltici ve ahlaki iyileştirici/şifa verici olsunlar diye indirdik. Şirk-ortak koşma hastalığına tutulanların ve Onu reddedenlerin ise aksine, inatlaşmaları ve dolayısıyla da sapkınlıkları daha da artar”.
* Kur’an’ anlamadan okuyana Allah’ın rahmeti olmaz ve günahkâr olarak kalırlar.
A’raf-204 ve Nahl-64. ayetlerde Kur’an’ı ancak anlayarak okuyup dinleyene Allah’ın rahmetinin ulaşacağı belirtildiğine göre, demek ki anlamadan okuyan veya dinleyene, bu rahmetin olmayacağı açıktır. Yine Taha-100. ayette, bu kişinin böylece günahkâr kalacağı da vurgulanmıştır.
A’raf-204. Bu nedenle, Kur’an okunduğu ve anlatıldığı zaman, ciddiyetle dinleyin, anlayıp öğrenmeye çalışın ki, Allah’ın rahmeti size ulaşsın ve yaşamınızı bildirilen muhkem/değişmez ana kurallara göre ve merhameti olacak şekilde düzenleyebilesiniz.
Nahl-64. Biz Sana bu Kur’an’ı indirdik ki şirk-ortak koşan ve riyakârlar başta olmak üzere insanların hem kabul etmedikleri hem de anlaşmazlığa düştükleri dini konuları Kur’an’a göre kendilerine bildiresin ve bu bildirdiklerin, iman etmeye niyetli olanlara da doğru yola yönlendirici bir kılavuz ve bir rahmet olsun.
Taha-100. Ey insanlar! Şunu iyice bilin ki, her kim Kur’an’dan uzaklaşırsa, hesap gününe kadar bu ağır günah yükü ile yaşayacaktır…
*Kur’an’ı anlamadan okuyan, Kur’an’ın yol gösterici bildirilerinde faydalanmaz ve doğru yola iletilmez.